Meer en meer zie je het woord “innovatie” tevoorschijn komen waar mensen en bedrijven het gevoel hebben de volgende stap te moeten maken in hun wereld. Steeds meer reclames maken gebruik van het woord innovatie om over te brengen dat het product waar de reclame over gaat ontzettend hip en vooruitstrevend is! In, bijvoorbeeld, de reclame van Swiss Sense wordt er gesproken over 100 jaar innovatie, honderd jaar!! Dat is nogal wat… maar wat betekent dat dan? Ik weet toevallig persoonlijk dat het bed ontzettend lekker slaapt maar wat is er dan in die 100 jaar gebeurt aan innovatie? Of een ander voorbeeld, de reclame van de nieuw prachtige Nissan Leaf, deze reclame wordt afgesloten met de zin “innovation and nothing but innovation” ofwel “innovatie en niets dan innovatie”. Hier doelt Nissan op bijvoorbeeld de gas- en remfunctie in één pedaal iets wat in 2015 ook in de bmw i3 zat, de functie waarbij de auto automatisch inparkeert iets wat in 2011 ook al werd geïntroduceerd en natuurlijk de functie waarin de auto zelf de omgeving beoordeelt voor eventuele gevaren, het zogenoemde “propilot systeem”, iets wat eerder bij andere aanbieders “proximity alert” werd genoemd. Is dit dan innovatie of gewoon vernieuwing, of is dit hetzelfde?
Dit klinkt natuurlijk een beetje neerbuigend maar zo is het niet bedoeld, innovatie is ontzettend belangrijk en brengt ons ongelooflijk veel mogelijkheden in ons leven! De eerdergenoemde producten doen hier dan ook ontzettend hun best in om voorop te lopen doormiddel van innoveren maar toch blijft de vraag staan. Wat is nu eigenlijk innoveren?

Ook in de zorg zie je het steeds vaker voorbij komen, zorgorganisaties die aan geven dat ze innoveren. Vaak begint dit met het noemen dat ze aan innovatie doen om extern, buiten de eigen organisatie, weer te geven dat ze vooruitstrevend zijn. Anders dan de eerdergenoemde bedrijven die meestal innoveren om hun product te verbeteren. Zorginstellingen zien en horen in dat er geïnnoveerd moet worden en gaan hier vrij mee aan de slag zonder intern bewust te communiceren wat innovatie betekent en kan of zal betekenen voor de organisatie.

Wat is innoveren?
Innovatie kan worden gedefinieerd als “De opzettelijke introductie en toepassing binnen een rol, groep of organisatie, van ideeën, processen, producten of procedures, nieuw voor de betreffende eenheid van adoptie, ontworpen om het individu, de groep of een bredere samenleving aanzienlijk te bevoordelen (West, 1990). Ofwel iets simpeler gezegd het oplossen van een probleem.

Welke vormen van innovatie bestaan er?
Dit is wat mij betreft de vraag die te weinig wordt gesteld. In de praktijk houdt eenieder zijn of haar eigen definitie aan over “innovatie” en gaat met deze eigen definitie aan de slag. Het zou een volgende vraag moeten zijn in de zoektocht naar hoe een organisatie kan innoveren aangezien de kans zeer groot en aannemelijk is dat er verschillende definities bestaan in een organisatie. Wanneer je “soorten innovatie” of “categorieën innovatie” intikt op google krijg je vele lijstjes met soorten en categorieën van innovaties.
 
Naar mijn mening worden de categorieën het best beschreven in de onderzoeken van Henderson en Clark (1990) zoals weergegeven in tabel 1.

De categorieën worden in een framework op de twee assen “samenhang tussen kernconcepten en componenten” en “Kernconcepten” uitgezet. Kernconcepten zijn hierbij de vernieuwende producten op zich en de samenhang tussen kernconcepten. Componenten geeft hierbij de opbouw van de vernieuwende producten en de eigenschappen van deze. Hier worden de volgende verschillende categorieën gevormd:

• Incrementele innovatie
  Bij een incrementele innovatie wordt stapsgewijs (incrementeel) vernieuwd. Iedere keer worden er kleine veranderingen toegevoegd of veranderd aan het product of proces. Als voorbeeld kun je de mobiele telefoon nemen, ieder jaar verschijnen er nieuwe mobiele telefoons met net iets andere functies, relatief kleine verbeteringen.
• Radicale innovatie
  Radicale innovatie kan, in tegenstelling tot incrementele innovatie, onafhankelijk zijn van eerdere producten of processen. Het is dus ook geen verbetering van een oud product of proces, maar echt iets nieuws. Als voorbeeld van een radicaal proces kun je het nieuwe autodelen nemen. Het is tegenwoordig mogelijk om je auto beschikbaar te stellen voor anderen zodat financieel en duurzaam aantrekkelijk kan zijn.
• Architecturale innovatie
  Architectuur innovatie wil zeggen dat er een verandering plaatsvindt in de wijze waarop componenten zich met elkaar verhouden of samenwerken, zonder dat deze de individuele componenten aanpassen. Als voorbeeld van een architecturale innovatie kun je de overgang van pc naar laptop nemen, het heeft de functie intern niet veranderd maar door een verandering van de vormgeving heeft het vernieuwde functies met zich meegekregen.
• Modulaire innovatie
  Bij modulaire innovatie wordt het basisconcept aangepast maar de architectuur blijft hetzelfde. Als voorbeeld van een modulaire innovatie kun je de overgang van een matras met “ouderwetse” vering naar koudschuimvulling nemen, het matras kan er gelijk uitzien maar de functie is veranderd door een interne verandering.

Naast de verschillende categorieën van innovatie kun je ook verschillende gebieden van innovatie aanwijzen. De vier soorten innovatie worden aangeduid in de Oslo manual welke wordt weergegeven in tabel 2.

Tabel 2: four main types of innovation (Eurostat, 2005)

De vier typen van innovatie volgens de Oslo manual zijn als volgt:

• “Organisatieinnovatie
  Een organisatorische innovatie is de implementatie van een nieuwe organisatiemethode in de bedrijfspraktijk, werkplek, organisatie of externe relaties van het bedrijf.
• Marketinginnovatie
  Een marketinginnovatie is de implementatie van een nieuwe marketingmethode die aanzienlijke veranderingen in productontwerp of verpakking, productplaatsing, productpromotie of prijsbepaling met zich meebrengt.
• Procesinnovatie
  Een procesinnovatie is de implementatie van een nieuwe of aanzienlijk verbeterde productie- of leveringsmethode. Dit omvat belangrijke veranderingen in technieken, technologie, apparatuur en/of software.
• Productinnovatie
  Een productinnovatie is de introductie van een goed of een dienst die nieuw is of aanzienlijk verbeterd is met betrekking tot de kenmerken of het beoogde gebruik. Dit omvat aanzienlijke verbeteringen in technische specificaties, componenten en materialen, ingebouwde software, gebruikersvriendelijkheid of andere functionele kenmerken.”(Eurostat, 2005)

Wanneer er in de zorg over innovatie wordt gesproken spreken we vaak van de laatste twee innovaties waarbij productinnovatie niet zonder procesinnovatie kan (kraft, 1990).

Naast de bovenstaande uitleg zijn er nog veel meer manieren van uitleg voor het woord innovatie.
Wel is het, hopelijk, duidelijk dat er dus ook veel verschillende opvattingen van het woord innovatie mogelijk zijn!
Het is, wat mij betreft, belangrijk om alvorens te beginnen met innovatie vast te stellen of de desbetreffende organisatie incrementeel, radicaal, architecturaal en/of modulair wil innoveren en of dit op de gebieden procesinnovatie, productinnovatie, marketinginnovatie en/of organisatieinnovatie moet plaats vinden.

Voordat er wordt gestart met “innoveren” moet er één of moeten er meerdere definities worden gesteld over het woord “innovatie” waarbij voor iedereen duidelijk moet zijn waar men mee start ter voorkoming van spraak- en werkverwarring!

Bronnen:

Eurostat. (2005). Oslo Manual, THE MEASUREMENT OF SCIENTIFIC AND TECHNOLOGICAL ACTIVITIES. Retrieved from http://www.oecd.org/science/inno/2367580.pdf
Henderson, R. M., & Clark, K. B. (1990). Architectural Innovation: The Reconfiguration of Existing Product Technologies and the Failure of Established Firms. Administrative Science Quarterly, 35(1), 9. https://doi.org/10.2307/2393549
kraft, K. (1990). Are product and Process Innovations Independent of Each Other? Applied Economics, 22(8), 1029–1038. https://doi.org/10.1080/00036849000000132
West, M. A. (1990). The social psychology of innovation in groups. Retrieved from http://psycnet.apa.org/record/1991-97989-015